De term burn-out is afgeleid van het Engelse woord voor ‘opgebrand’, wat een behoorlijk accurate manier is om aan te geven hoe iemand met burn-out klachten zich voelt. Je lichaam en geest bevinden zich in een staat van complete uitputting. Die uitputting ontstaat niet van de ene op de andere dag. Alleen wanneer je in een langdurige staat van stress en overspannenheid verkeert, riskeer je een burn-out.
Het stresssysteem in je lichaam
Om de term burn-out goed te begrijpen, is het daarom belangrijk om te begrijpen wat stress en overspannenheid precies zijn. Stress heeft een behoorlijk negatieve lading, maar is in beginsel eigenlijk helemaal niet slecht voor je. Sterker nog, stress is hartstikke belangrijk in je leven. Allereerst is stress namelijk een overlevingsmechanisme. Bevind je je in een bedreigende situatie, dan zorgt je stresssysteem ervoor dat je deze situatie aankunt.
Daarnaast zorgt je stressmechanisme voor energie in je lichaam. En energie heb je nodig voor daadwerkelijk alles wat je doet in het leven. Ook voor de dingen die leuk zijn, of waar je je helemaal niet gespannen bij voelt! Dus waarom is stress dan in het ene geval iets goeds, en leidt het in het andere geval tot een burn-out?
Stress heeft een behoorlijk negatieve lading, maar is in beginsel eigenlijk helemaal niet slecht voor je.
Het herstelsysteem in je lichaam
Dat heeft alles te maken met de tegenhanger van stress: herstel. Naast een stressmechanisme, heeft je lichaam namelijk ook een herstelmechanisme. En dit herstelmechanisme is minstens zo belangrijk voor je om goed te kunnen functioneren. Deze zorgt voor ontspanning van je lichaam. Het stresssysteem is nooit op het zelfde moment net zo actief als het herstelsysteem, en andersom. Is de één heel actief, dan doet de ander het rustig aan. De bedoeling is dat deze twee systemen met elkaar in balans zijn. En je voelt het al aankomen, hier ligt de kern van de vraag wanneer stress goed is, en wanneer het ongezond wordt.
Stress en herstel in balans
Het inspannen van je lichaam of geest (stress) kun je niet onbeperkt volhouden. Je merkt dat je lichaam moe wordt, je spieren pijn gaan doen of je concentratie afneemt. Duidelijke signalen van je lichaam dat het tijd is voor ontspanning (herstel). Neem je op dat moment rust, dan kan je lichaam weer terugkeren naar de ‘basistoestand’ en is het weer klaar voor een nieuwe periode van inspanning. Negeer je de signalen en ga je door met inspanning, dan treedt er een extra systeem in werking, die gebruik maakt van je reserves om gewoon door te kunnen gaan met waar je mee bezig was. Die reserves moeten natuurlijk wel weer worden aangevuld, dus na extra stress heb je extra hersteltijd nodig.
Geen tijd voor herstel
En dáár gaat het bij veel mensen tegenwoordig helemaal mis. Want tijd voor herstel: hoe dan? Je hebt het al zo druk, de agenda is overvol, je wil iedereen tevreden houden en ook nog af en toe wat leuks doen. Voor herstel heb je helemaal geen tijd! Bovendien is het helemaal niet stoer om aan te geven dat je even tijd nodig hebt om bij te komen. De vraag hoe het met iemand gaat wordt maar al te vaak beantwoord met een “Druk, druk, druk!”. Wat vaak ook nog gebracht wordt als iets positiefs. Ik hoop dat je inmiddels begrijpt dat dit eigenlijk helemaal niet zo’n positief antwoord is…
Overspannen
Wat we met zijn allen aan het doen zijn, is keihard de signalen van ons lichaam negeren, en leven uit onze reserves. Wanneer je continu in een staat van stress leeft, ontstaan er tekorten die voor verstoringen zorgen in allerlei lichaamsfuncties. Die verstoringen zijn zowel lichamelijk als mentaal te merken, bijvoorbeeld doordat je steeds vaker vermoeid bent, slecht slaapt, pijnklachten krijgt, of steeds meer fouten maakt bij cognitieve taken. Allemaal heel duidelijke signalen dat het nu écht tijd is voor langdurig herstel. Dit is de fase van chronische stress of overspannenheid. Als je overspannen bent, kun je herstellen door meerdere weken tot maanden écht rust te nemen.
Burn-out
Blijf je ook deze signalen negeren, dan zul je meer en meer klachten krijgen, totdat je lichaam echt niet meer kan. Mensen met een burn-out zijn vaak juist mensen die heel veel doorzettingsvermogen hebben. Het is namelijk niet gemakkelijk om door te gaan wanneer je lichaam al een hele tijd aangeeft dat het eigenlijk niet meer verder kan. Totdat je lichamelijk en mentaal volledig bent uitgeput. Deze staat is wat we een burn-out noemen.
Mensen met een burn-out zijn vaak juíst mensen die heel veel doorzettingsvermogen hebben. Het is namelijk niet gemakkelijk om door te gaan wanneer je lichaam al een hele tijd aangeeft dat het eigenlijk niet meer verder kan.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is een burn-out een lichamelijk probleem. Al je lichaamssystemen zijn in de war, hormonen zijn uit balans. Dat je dood-en doodmoe bent komt doordat je letterlijk geen enkele reserve meer hebt. Natuurlijk spelen er ook mentale zaken mee, maar het is je lichaam dat is opgebrand en weer moet herstellen. Voor het herstel van een burn-out is een veel langere periode van rust nodig dan bij overspannenheid, namelijk minimaal zes maanden, maar vaak een stuk langer. Wil je weten of je een burn-out hebt? Lees dan ‘Heb ik een burn-out?‘.
